Malarstwo ścienne - fresk

Al fresco, czyli fresk mokry, zwany też często freskiem prawdziwym, jest jedną z najstarszych technik malarskich, ukształtowaną w ścisłym związku z architekturą. Nie sposób dokładnie określić, kiedy wynaleziono fresk, ale według Witruwiusza był powszechnie znany w starożytności.

Jak dowodzą zachowane fragmenty rzymskich prac, na przykład w Pompejach, antyczni artyści władali znakomicie technikami ściennymi. Malarstwo ścienne a w szczególności fresk był chętnie wykorzystywany do ozdabiania ścian.

Fresk mokry nie jest, więc techniką prostą ani łatwą, ale cały trud zwykle rekompensuje imponujący efekt końcowy. Dekoracja wykonana przy użyciu techniki al fresco daje niepowtarzalny efekt świeżości, czystości i świecenia barw, a także gwarantuje niezrównaną trwałość. Kolejna warstwa tynku należy już do tzw. intonaco. Do ciasta wapiennego dodaje się piasek miałki, przy czym grubość całego intonaco ma wynosić od 0,5 cm do 1 cm. W intonaco piasek może być zastąpiony mączką marmurową, tartą cegłą lub innym cienkim wypełniaczem. Intonaco wyrównuje się deseczką skrapiając powierzchnię tynku wodą w celu dokładniejszego wyrównania powierzchni.

Jako podobrazie fresku służy kamienna, kamienno-ceglana lub ceglana ściana. Ogólną zasada jest sporządzenie (aricciato) szorstkiej zaprawy wyrównującej i podkładowej z piasku i wapna. Po jej wyschnięciu nakłada się następną intonaco. Jest mniej piasku w stosunku do wapna albo zamiast, piasku mączka marmurowa. Ta zaprawa jest gładsza. Na tej warstwie, maluje się pigmentami rozrobionymi z wodą. Po zatarciu intonaco przystępuje się do malowania bezpośredniego na wilgotnej jeszcze zaprawie, zgodnie z zasadą „mokro w mokrym”.

Malowidło musi powstawać systemem dniówkowym, tzn. artysta dziennie może wykonać tylko taką część pracy ( malowidła), jaką zdąży przed stężeniem zaprawy. Następnego dnia nakłada się kolejną partię intonaco ,dobrze przylegająca do pierwszej. Farbami są pigmenty utarte z woda wapienną. Spoiwem barwników jest świeża zaprawa (gdzie znajduje się wapno gaszone i pod wpływem i dwutlenku węgla z powietrza, przemienia się w krystaliczny węglan wapnia) która twardniejąc wiąże je i malowidło staje się wodoodporne.

Intonaco zakłada się na takiej powierzchni, którą ma się zamalować w ciągu jednego dnia. Ilość warstw intonaco jest w zasadzie dowolna (w praktyce od 2 do 8). Im więcej warstw, tym dłużej można malować (nie tak szybko wysycha). Grubość wszystkich warstw (aricciato i intonaco) może dochodzić do 4 cm Kilkuwarstwowy tynk jest mocniejszy od jednej grubej warstwy i dłużej utrzymuje wilgotność. Bardzo ważną rzeczą jest zachowanie odpowiedniej proporcji pomiędzy wapnem a wypełniaczem. W znacznej mierze zależy ona od jakości wapna - im tłustsze, tym więcej wypełniacza. 

Autorzy: Pracownia malarstwa wykonuje realizacje ścienne.